Własność lokalu to najbardziej pożądany rodzaj prawa do dysponowania nieruchomością. Daje ona właścicielowi możliwość dowolnego, w granicach prawa, rozporządzania lokalem mieszkalnym lub użytkowym.
Własność lokalu to forma prawa rzeczowego, która daje właścicielowi pełne prawo do dysponowania określonym lokalem i korzystania z niego. Własność jest jednym z podstawowych praw związanych z nieruchomościami. Przepisy z nią związane zostały uregulowane poprzez Kodeks Cywilny oraz Ustawę z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali.
Odrębna własność lokalu
Własność lokalu polega na wyodrębnieniu określonej części nieruchomości jako samodzielnego lokalu. Wyodrębnienie to jest możliwe zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i użytkowych, takich jak biurowce czy obiekty handlowe. Odrębna własność lokalu może dotyczyć m.in. mieszkań, lokali użytkowych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej czy garaży.
Aby lokal mógł być uznany za samodzielny, musi spełniać określone wymogi techniczne i prawne. Przede wszystkim powinien być wydzielony trwałymi ścianami i posiadać niezależne wejście. Samodzielność lokalu stwierdza się poprzez zaświadczenie, które jest wydawane przez właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej.
Własność lokalu może przypadać jednej lub wielu osobom. Polskie przepisy nie ogranicza liczby osób, które mogą być właścicielami pojedynczego lokalu. Współwłasność wiąże się z dodatkowymi prawami, ale również obowiązkami, jakie muszą realizować współwłaściciele danego lokalu.
Współwłasność części wspólnych związana z własnością lokalu
W przypadku lokalu mieszkalnego pełna własność jest najbardziej pożądaną formą prawa do dysponowania nieruchomości. Daje ona właścicielowi największą swobodę w podejmowaniu decyzji dotyczących lokalu. Dzięki pełnej własności lokal może zostać sprzedany, wynajęty lub wydzierżawiony. Decyzją właściciela mieszkanie może zostać przekazane w darowiźnie lub w spadku, podlega też dziedziczeniu ustawowemu. Właściciel może obciążać lokal na rzecz osób trzecich np. poprzez ustanowienie hipoteki.
Wraz z nabyciem własności, właściciel wskazanego lokalu automatycznie staje się współwłaścicielem części wspólnych nieruchomości oraz nabywa udziały w gruncie, na którym stoi nieruchomość. Wysokość udziałów jest ustalana w takiej proporcji jak wielkość powierzchni użytkowej lokalu w stosunku do całkowitej powierzchni użytkowej wszystkich lokali w budynku.
W przypadku mieszkań w budynkach wielolokalowych właściciel zobowiązany jest ponosić koszty związane z użytkowaniem nieruchomości, które są ustalone przez zarządcę obiektu lub wspólnotę mieszkaniową oraz opłacać rachunki za media. Koszty związane z utrzymaniem części wspólnych naliczane są proporcjonalnie do wielkości posiadanych udziałów.
Nabycie własności lokalu
Nabycie własności lokalu odbywa się na podstawie aktu notarialnego. Każda umowa przenosząca prawo własności do nieruchomości (umowa kupna-sprzedaży, darowizny itp.) musi zostać sporządzona przez notariusza.
Na jej podstawie składany jest później wniosek do sądu o dokonanie stosownego wpisu w księdze wieczystej nieruchomości. Powinny być one prowadzone dla wszystkich lokali stanowiących odrębną własność i potwierdzać ich stan prawny.